淺談波蘭人姓氏的性、數(shù)、格變化規(guī)律

淺談波蘭人姓氏的性、數(shù)、格變化規(guī)律

Summary：多年來，波蘭的研究人員一直試圖將波蘭人的姓氏定義為獨立的語言單元。根據(jù)專家的研究結(jié)果，姓氏是一種必不可少的、傳承的、不變的語言單位。現(xiàn)代波蘭男人和女人的姓氏按照詞尾變化方式大體分類兩類：一類如-ski，-ska，按照形容詞變化規(guī)則變化詞尾；另一類具有名詞的特性，按照名詞的變格規(guī)則變化詞形。Keys：波蘭；姓氏；變格；在基礎(chǔ)波蘭語的學習過程中，學生經(jīng)常由于波蘭人的姓氏及其變格而倍感困擾。按照波蘭語語法規(guī)則，姓氏有陽性和陰性、單數(shù)和復數(shù)的區(qū)別，除此之外，還與名詞和形容詞一樣，有七種格的變化。因此對于波蘭語初級學習者來說，波蘭人的姓氏是學習的一大難點。然而在實際的工作和生活當中，與波蘭人溝通和交流的時候，了解波蘭人的姓氏并熟練掌握詞尾變化規(guī)則，既有利于拉近與波蘭人的距離，又展示了自身良好的語言面貌。本文旨在向波蘭語專業(yè)初級水平的學生介紹波蘭人的姓氏分類和變格方法，希望為學生的學習提供參考。波蘭女人的姓氏(Nazwiska?eńskie)以輔音字母結(jié)尾的波蘭女人姓屬于不變化詞類，如Nowak、Janik、Dobesz、Miodek、Bigaj、Maj等等。以Nowak為例，各格變化如下表例句1：單數(shù)Liczbapojedyncza復數(shù)Liczbamnoga第一格（Mianownik）Nazywamsi?AnnaNowak.Nazywamysi?BeataiMagdaNowak.第二格（Dope?niacz）Nieznamosobi?ciepaniAnnyNowak.DziewczynaidziedoBeatyiMagdyNowak.第三格（Celownik）Prosz?przekaza?topaniNowak.Bardzodzi?kujemypaniomNowak.第四格（Biernik）Przepraszampani?Nowak,którajestgodzina?Zapraszamdzisiajnaimprez?Beat?iMagd?Nowak.第五格（Narz?dnik）Cz?stospotykamsi?zpani?Nowak.PaniMajbawi?si?zBeat?iMagd?Nowak.第六格（Miejscownik）Tenm??czyznamy?lioAnnieNowak.Patrycjamówi?leoBeacieiMagdzieNowak.所有以-a結(jié)尾的波蘭女人姓均屬于變化詞類。以-ska、-cka、-dzka、-owa和-ewa結(jié)尾的波蘭女人姓按照形容詞變格，如：Kowalska、Konopacka、Rudzka、Stanis?awowa、Paduczewa等等。具體變格2參見下表：MianownikDope?niacz,Celownik,MiejscownikBiernik,Narz?dnikKowalskaKowalskiejKowalsk?KonopackaKonopackiejKonopack?RudzkaRudzkiejRudzk?Stanis?awowaStanis?awowejStanis?awow?PaduczewaPaduczewejPaduczew?以-ówna和-anka結(jié)尾的波蘭女人姓按照名詞的變格規(guī)則來變化詞尾，如：Kucówna和Kotulanka。具體變格參加下表：MianownikKucównaKotulankaDope?niaczKucównyKotulankiCelownikKucównieKotulanceBiernikKucówn?Kotulank?Narz?dnikKucówn?Kotulank?MiejscownikKucównieKotulance其余以-a結(jié)尾的女人姓和普通名詞一樣，如：Janda和Rosa。具體變格參見下表：MianownikJandaRosaDope?niaczJandyRosyCelownikJandzieRosieBiernikJand?Ros?Narz?dnikJand?Ros?MiejscownikJandzieRosie當姓氏是形容詞的時候（如：Chudy瘦的、Bia?y白色的），分兩種情況：如果女人姓的第一格是以-y結(jié)尾的形容詞，那么它沒有各格變化；如果女人姓的第一格是以-a結(jié)尾的形容詞，那么需要按照形容詞變化詞尾，如：EwaChuda、AnnaBia?a。具體變格參見下表：MianownikEwaChudaAnnaBia?aDope?niaczEwyChudejAnnyBia?ejCelownikEwieChudejAnnieBia?ejBiernikEw?Chud?Ann?Bia??Narz?dnikEw?Chud?Ann?Bia??MiejscownikEwieChudejAnnieBia?ej波蘭男人的姓氏(Nazwiskam?skie)所有波蘭男人的姓都有各格的變化。具體分類如下：以輔音字母結(jié)尾的男人姓，與普通名詞一樣變化各格，如Stempek、Kuc。具體變格參見下表：MianownikStempekKucDope?niaczStempkaKucaCelownikStempkowiKucowiBiernikStempkaKucaNarz?dnikStempkiemKucemMiejscownikStempceKucu需要注意的是，結(jié)尾發(fā)音為-?a的姓氏特殊，沒有任何詞形變化。如：Benoit、Dubois、Lacroix。以-a結(jié)尾的男人姓需要按照陰性名詞變化詞尾，如Wa??sa、Terka。具體變格參見下表：MianownikWa??saTerkaDope?niaczWa??syTerkiCelownikWa??sieTerceBiernikWa??s?Terk?Narz?dnikWa??s?Terk?MiejscownikWa??sieTerce以-ski、-cki、-dzki結(jié)尾的男人姓，按照形容詞的變化規(guī)則變格。如：Kaczyński、G?owacki、Rudzki。具體變格參見下表：MianownikKaczyńskiG?owackiRudzkiDope?niaczKaczyńskiegoG?owackiegoRudzkiegoCelownikKaczyńskiemuG?owackiemuRudzkiemuBiernikKaczyńskiegoG?owackiegoRudzkiegoNarz?dnikKaczyńskimG?owackimRudzkimMiejscownikKaczyńskimG?owackimRudzkim以-i和-e結(jié)尾的男人姓，也要按照形容詞變化各格，如：Verdi、Mallarmé。具體變格參見下表：MianownikVerdiMallarméDope?niaczVerdiegoMallarmégoCelownikVerdiemuMallarmémuBiernikVerdiegoMallarmégoNarz?dnikVerdimMallarmémMiejscownikVerdimMallarmém以-o結(jié)尾的男人姓分為以下兩種：當外來的姓氏以-o結(jié)尾時，按照陽性名詞變格，如Caruso，2-6格分別為：Carusa、Carusowi、Carusa、Carusem、Carusie。當外來姓氏的重音在最后一個音節(jié)上時，無詞形變化，如Hugo、Boileau。當波蘭傳統(tǒng)的姓氏以-o結(jié)尾時，須按照陰性名詞變格，如Matejko、Czubko。具體變格參見下表：MianownikMatejkoCzubkoDope?niaczMatejkiCzubkiCelownikMatejceCzubceBiernikMatejk?Czubk?Narz?dnikMatejk?Czubk?MiejscownikMatejceCzubce以-u結(jié)尾的男人姓不變化，如Ceausescu。當以-o、-e、-y、-i3結(jié)尾的男人姓與名字、頭銜（如pan、minister、prezydent）等詞語并列使用時，可以保持不變，也可以按照上述規(guī)則變化詞尾。比如：WitamyministraKo?odko.WitamyministraKo?odk?.Wspania?akolekcjamistrzaVersace.Wspania?akolekcjamistrzaVersecego.當男人姓由兩部分組成的時候，前后兩部分都要變格。如：Boy-Zieliński，各格如下：Boya-Zielińskiego、Boyem-Zielińskim、Boyu-Zielińskim。該規(guī)則的例外情況是：當前一部分的姓是昵稱、戰(zhàn)斗口號或者舊時的徽號的時候，可以保持不變。如Korwin-Mikke的單數(shù)各格如下：Korwin-Mikkego、Korwin-Mikkem、Korwin-Mikkemu。當波蘭男人的姓以-?b、-e?、-o?結(jié)尾的時候，如Kocio?、Kozie?、Jarz?b，有兩種變格方式：輔音部分沒有音變，如：Kocio?-Kocio?a、Kozie?-Kozie?a、Jarz?d-Jarz?ba。變格時伴隨音變，如：Kocio?-Kot?a、Kozie?-Koz?a、Jarz?b-Jarz?ba。此規(guī)則不適用于以-?b、-e?、-o?結(jié)尾的單音節(jié)波蘭男人姓，如D?b只有一種變法，第二格為D?ba，不存在D?ba和D?bu的形式。Reference：AndrzejMarkowski.WielkiS?ownikpoprawnejpolszczyznyPWN[M]